Jak powinien przebiegać prawidłowy rozwój mowy u dziecka w wieku przedszkolnym

Stan rozwoju mowy dziecka 3-letniego

• Rozumie to, co do niego mówimy, jeżeli treść naszych wypowiedzi nie wybiega poza jego wcześniejsze doświadczenia.
• Spełnia polecania zawierające znane mu wyrazy, np. podaje swoje imię, wskazuje części ciała, części zabawek, przynosi przedmioty.
• Komunikuje się za pomocą zdania kilkuwyrazowego. Mówi chętnie i dużo. Opowiada o tym, co widzi. Zaczyna zadawać wiele pytań, używać liczby mnogiej.
• Wymawia prawidłowo większość głosek. Zaczynają się pojawiać głoski s, z, c, dz, chociaż bywają artykułowane jako ś, ź, ć, dź (tzw. spieszczanie, np. śmok,źamek. Głoski sz, ż, cz, dż, które pojawiają się najpóźniej, są zastępowane przez ś, ź, ć, dź lub s, z, c, dz. Głoska r zamieniana jest przez l: lowel, lęka (wcześniej przez j, np. jowej).
• Głoski mogą być opuszczane, zastępowane innymi, przestawiane.

Stan rozwoju mowy dziecka 4-letniego

• Rozumie i wykonuje polecenia, również te, które zawierają wyrażenia przyimkowe z przyimkami: na, pod, do, w, przed, za, obok.
• Rozpoznaje kolory.
• Pojawia się jeszcze wiele form niepoprawnych językowo, ale dziecko docieka poprawności: pyta o prawidłowe formy, o znaczenie nowych słów.
• Zadaje dużo pytań, podyktowanych ciekawością. Na te pytania należy odpowiadać wyczerpująco, w ten sposób pobudzamy rozwój mowy i rozwój intelektualny dziecka.
• Często nie wystarczają mu zapamiętane słowa, więc dziecko tworzy neologizmy, np. naprawnik, zamiast mechanik
• Utrwalają się głoski s, z, c, dz, i powinny brzmieć prawidłowo.
• Może pojawić się prawidłowo brzmiąca głoska r, jednak równie dobrze może być jeszcze zastępowana głoską l.
• Niekiedy pojawiają się głoski sz, ż, cz, dż, chociaż wymawianie ich jako s, z, c, dz, jest w tym okresie prawidłowością, np. safa, zaba.

Stan rozwoju mowy dziecka 5-letniego

• Wypowiedź składa się z wielu zdań.
• Dziecko chętnie opowiada o wydarzeniach, filmach, itp.
• Potrafi wyjaśniać znaczenie słów, opisywać przedmioty.

• Znikają nieprawidłowości gramatyczne.
• Pojawiają się prawidłowo realizowane głoski sz, ż, cz, dż.

Stan rozwoju mowy dziecka 6-letniego

• Pojawia się prawidłowo realizowana głoska r
• Proces rozwoju języka trwa nadal – uczenie się nowych wyrazów. Wypowiedzi wzbogacają się nawet w wieku dojrzałym.

Co powinni robić rodzice, aby wspomagać rozwój mowy dziecka:

• Jak najwięcej mów do dziecka już od pierwszych dni życia. Każda sytuacja jest dobra, aby rozwijać jego sprawność językową.
• Dziecko zawsze powinno oddychać nosem- jeśli jest inaczej skonsultuj się z pediatrą, jaka jest przyczyna.
•  Dzieci powinny jak najwięcej jeść (owoców i warzyw), aby naturalnie wzmacniać mięśnie artykulacyjne,
• Czytaj razem z dzieckiem, opowiadaj, ucz nowych rymowanek, wierszyków, piosenek.
• Staraj się jak najwięcej czasu poświęcać na rozmowy z dzieckiem, czytanie, wspólne gry i zabawy.
• Pamiętaj, że większość zaburzeń mowy da się wyeliminować, jeśli terapia zacznie się w wieku przedszkolnym. Terapia nie może się opierać jedynie na spotkaniach z logopedą, ale musi być kontynuowana systematycznie w domu.

Czego nie powinni rodzice robić…

• Jak najszybciej zrezygnuj z podawania dziecku smoczka i picia z butelki .
• Unikaj zdrobnień (języka dziecinnego), dostarczaj dziecku prawidłowy wzorzec językowy danego słowa.
• Nie zmuszaj dziecka leworęcznego do posługiwania się prawą ręką w okresie kształtowania się mowy. Naruszenie w tym okresie naturalnego rozwoju sprawności ruchowej zaburza funkcjonowanie mechanizmu mowy. Prowadzi to do zaburzeń mowy, np. jąkania.
• Nie wymagajmy od dziecka zbyt wczesnego wymawiania poszczególnych głosek. Dziecko nie przygotowane pod względem sprawności narządów artykulacyjnych, a zmuszane do wymawianie dla niego zbyt trudnych głosek, często zaczyna je zniekształcać.

Opracowały: logopeda Katarzyna Jędrzejczak, logopeda Ewa Adaszewska