Mózg układ trawienny i bakterie

Jak myślisz co reguluje nasz apetyt, wagę, zapotrzebowanie energetyczne, przemianę materii, układ
odpornościowy, rozwój, stan zdrowia i wydajność naszego mózgu?
Wszystko wskazuje na to że pierwszoplanową role odgrywają tutaj nasze jelita. To niesamowite jak
dużo informacji na ten temat udało nam się uzyskać w ciągu ostatnich kilkunastu lat.
Jakie ta wiedza ma dla nas znaczenie?
Najprościej mówiąc to to, że mózg i ciało łączy obustronna więź z wzajemnymi silnymi wpływami, a to
co się dzieje w naszych jelitach jest wyjątkowe i przekłada się na wszystkie aspekty naszego
funkcjonowania a nie tylko wagę.
Naprawdę wszystkie?
Stan zdrowia, budowa ciała, sylwetka, zdolności poznawcze, chęć do podejmowania działań,
zdolności poznawcze, adaptacyjne, po prostu wszystkie.
Układ trawienny
Wkładamy do ust, gryziemy, łykamy, żołądek rozdrabnia, jelito cienkie wciąga do organizmu wszystko
co może przekroczyć barierę jelitową a resztę przesuwa do jelita grubego i wydala. To wszystko co
robi układ trawienny?
Brzmi niewiarygodnie
Badania ostatnich kilkunastu lat potwierdzają ogromnie znaczenie jelit i ich mieszkańców czyli
bakterii jelitowych (mikrobioty) we wszystkich procesach regulujących pracę organizmu. Te
drobnoustroje pod wpływem czynników związanych z przyjmowanym pokarmem oddziałują na nasze
emocje tła, odczuwanie bólu i to nie tylko w obrębie jamy brzucha, a nawet wpływają na nasze
decyzje.
W zasadzie nie ma już wątpliwości,
Nie ma wątpliwości, że tak jest, jedynie pozostaje do określenia jak dokładnie się to dzieje.
Biologiczne sygnały jakie wysyłają drobnoustroje jelitowe są cząsteczkami sygnałowymi niosącymi w
sobie określoną informację. To że bakterie jelitowe potrafią tworzyć i wysyłać ogromne ilości takich
cząsteczek pozostaje faktem. Faktem, też jest, że komunikacja z mózgiem odbywa się zarówno przez
krwioobieg jak również wykorzystywany jest do niej nerw błędny.
Kilka ciekawych faktów
Układ trawienny zawiera ok 50-100 milionów komórek nerwowych czyli tyle samo co rdzeń kręgowy.
Układ trawienny gromadzi tez największą liczbę komórek odpornościowych, praktycznie tyle co szpik
kostny i układ krwionośny razem. Komórki wydzielnicze jelit wydzielają ok 20 różnych hormonów. Są
największym magazynem serotoniny (ok 95%), która odgrywa ważną role w regulacji snu, apetytu,
wrażliwości na ból i regulacji naszego samopoczucia. Jak wiemy cząsteczka ta między innymi jest
wykorzystywana w walce z depresją (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny). Gdybyśmy zważyli
naszą mikrobiotę to okazałoby się, że waży praktycznie tyle co nasz mózg. Co ciekawe to mikrobiota
tak samo jak linie papilarne jest osobnicza i wyjątkowa dla każdego z nas pod względem ilości i
różnorodności szczepów.

Czy bakterie mają coś do powiedzenia?
100 000 razy więcej bakterii niż ludzi na świecie zamieszkuje Twoje jelita. Myślisz, że taka ich ilość nie
ma nic do powiedzenia? Jaką pełnią rolę do końca nie wiadomo (może wybrały nas bo jesteśmy dla
nich zamkniętą formą biologiczną, dającą dobre warunki do funkcjonowania i przetrwania). Najlepiej
udokumentowane badania mówią o wspomaganiu trawienia składników nie trawionych przez nasz
organizm, detoksykacji groźnych substancji dostających się wraz z jedzeniem, regulacji układ
odpornościowego poprzez zapobieganie rozwojowi groźnych patogenów. Natomiast zaburzenia
mikrobioty jelitowej mogą powodować wiele schorzeń np. astmę, spektrum autyzmu i wiele innych.
Coraz częściej pisze się też, że mikrobiota, a w zasadzie zaburzenie jej funkcjonowania (np. leczeniem
antybiotykowym we wczesnym okresie rozwoju) może mieć wpływ na rozwój mózgu i jego
reaktywność czyli nadmierne „odczuwanie” np. bólu, emocji.

Siedlisko emocji
Komunikacja, o której wspomniałem wcześniej odbywa się dwukierunkowo. To znaczy, że mózg
wysyła sygnały do układu trawiennego, ale również jelita wysyłają sygnały do mózgu. Ta wspólna
komunikacja wpływa na wiele procesów, ale co ciekawe potrafi też wpływać na nasze decyzje.
Nasz mózg ocenia przychodzącą informację i wysyła sygnały między innymi do układu trawiennego.
Zapewne wiesz jak twój brzuch zareaguje na takie sygnały emocji wysłane z mózgu jak stres, strach,
złość, szczęście, zakochanie…. Wiesz też, jak szybko to się dzieje. Te konkretne fizyczne odczucia są
zapamiętywane przez nasz mózg i w zależności od ich intensywności i jakości stają się czynnikiem
wpływającym na nasze decyzje. Poszukujemy lub unikamy. Sygnały te nie zostają zignorowane przez
naszą mikrobitę (dostęp do informacji jest ważnym czynnikiem wpływającym na przetrwanie), która z
zainteresowaniem przysłuchuje się tym informacjom i odpowiada własnymi sygnałami w kierunku
mózgu. Odpowiedź ta może wpływać na osłabienie lub wzmocnienie/przedłużenie danego stanu
emocji, a więc realnie wpływać na ich odczuwanie.

Dbajmy o nasze brzuszki
Jak widać od stanu funkcjonowania naszego układu trawiennego zależy zdecydowanie więcej niż
mogłoby się wydawać. Dbanie więc o jego prawidłowe funkcjonowanie w sposób realny przekłada się
na komfort i bezpieczeństwo naszego życia w zasadzie w większości jego aspektów fizycznych jak i
psychicznych.

David Eagleman „Mózg opowieść o nas” Zysk I S-ka Wydawnictwo 2018
Dr Irina Matveikova „Inteligencja trawienna” Wydawnictwo Świadome Życie 2015
Robynne Chutkan „Dobre bakterie” JK Wydawnictwo 2016
Emeran Mayer „Twój drugi mózg” Jk Wydawnictwo 2017

Autor: Mariusz Antonowicz, psychodietetyk

7